2018-11-11 Wijkertunnel / Ischadium recurvum

Weer     : Bewolkt, Wind ZZW 6 bft.
Oever:  Bert
Duikers : Dick, Axel
Doel     :  Zoeken naar de zogenaamde traliemossel
Locatie : Wijkertunnel, Beverwijk
Duur    :  51 min
Lucht temp  : 13 Celsius
Water opp temp : 12,0 Celsius
Water min temp :  12,0 Celsius
Chemische waarden : NVT
Fauna    :  Kleine zeenaald, Gewone steurgarnalen, Aasgarnalen, Zuiderzeekrab, Brakwater pokken, Iets wat op vliescelpoliepen leek. Enkele solitaire gewone oesters op het damwand, Brakwaterstrandschelp, Brakwatermossel, Meloenkwal, Trompetkokerwormen, Zwartbekgrondels en de nieuwe soort Ischadium recurvum. Deze zitten bijna overal tussen.
Flora : Purperkleurige oscillatoria-achtige bacteriën.

Link naar fotos

Het begon allemaal door de Amsterdamse stadsecoloog Martin Melchers die de nieuwe mosselsoort in de Coenhaven heeft gezien op 21 september (Bron: Trouw)
Toen is de naam Ischadium recurvum naar boven gekomen.

Ron Offermans en Hans Spierenburg vonden de soort ook in het Noordzeekanaal. Zie artikel in Duikeninbeeld.

Wetenschapper bogen zich over deze soort die aangemeld waren door Ron en Hans en kwamen ook op de Ischadium recurvum uit.

Die nieuwe mosselsoort in het Noordzeekanaal doet nu ook het hart, van twee malacologen Bert en Bram sneller kloppen. Vorige week zaten we nog in Lelystad een onderzoekje te doen en nu staat het Noordzeekanaal op het menu.
Na even een puzzeltochtje op de dijk kunnen we de auto’s bij de kom zetten.

We kleden ons om en Bert komt al gelijk aanzetten met een klein exemplaar van de de gezochte mossel, die hij bij het stenenkeren heeft ontdekt. ‘Kijk dit is ‘m’ zegt Bert. ‘Is ie zo klein?’ zegt Dick.
Als het goed is moeten er ook Rangia’s zitten. Een plomp uitziende mossel.
We gaan eens even goed kijken wat hier allemaal nog meer zit, want het Noordzeekanaal vormt een bijzonder biotoop voor allerlei soorten, waar zoet, zout en brakwatersoorten soms boven elkaar leven.

We zoeken bij het te water gaan onze balans op de gladde bruin aangeslagen stenen langs de oever. Het gaat zonder problemen en het zilte water proef ik op mijn lippen als we in het water liggen.
Qua zicht ziet het er goed uit als ik mijn hoofd onder water steek. Het water is wat geelbruin van kleur met een groene zweem. Korte golfjes klotsen tegen de kant.
Even een complete check van onze uitrusting. We laten monsterpotjes vollopen met water om implosies te vookomen.

Scheepvaart
Als ik om 09:30 uur aankom is het kanaal verlaten, maar nadat Bert en Dick om 10 uur aankwamen kwam de eerste rijnaak al voorbij. Scheepvaart begon qua drukte deze ochtend toe te nemen. Mijn nekharen gaan altijd overeind staan als ik caviterende scheepsschroeven hoor. Caviteren is het geluid dat scheepsschroeven produceren.
Door onderdruk die de schroef veroorzaakt, implodeert het in water opgeloste lucht. Je hoort een suizende pulserende sji-sji-sji-sji geluid.
Vreemd genoeg hoor ik dat nu amper en het enige wat we opmerken is dat het water licht begint te stromen, alsof na de kentering de stroming langzaam toeneemt om daarna al vrij snel weer af te zwakken.

Ischadium recurvum in het midden.

Langs de oever liggen breukstenen die overgaan in een zachte slibbodem. Tussen deze breukstenen zitten onder andere steurgarnalen, zwartbekgrondels en krabbetjes. Op veel van deze stenen die onder de 2 meter liggen zitten koloniën trompetkokerwormen.

We zien veel brakwaterstrandschelpen (Rangia’s) en begin deze te rapen. Het is een grote dikschalige zware schelp die ook zinkt als een baksteen in plaats van te dwarrelen.

Brakwater strandschelpen / Rangia cuneata

Dan zie ik de mossel in kwestie en laat het aan Dick zien als referentie. Ik pak een stronkje trompetkokerwormen, omdat hierop verschillende soorten mosselen kunnen zitten en plaats deze in een grote pot. Dick krijgt ook de smaak te pakken en weet nu waar ie naar moet zoeken.
Bert vroeg zich ook af of er een Dreissenasoort zit, en ik zie wel wat lege schalen liggen die ik meeneem. Deze soort is langwerpig.

Er zitten verschillende soorten aasgarnalen, maar daar focussen we een andere keer wel op.Nu verzamelen we tweekleppigen.
De bodem loopt hier snel af naar een 7,5 meter. Ik druk mijn hand weer in de bodem, die heel zacht is. Zelfs op deze diepte schijnt het daglicht door. Langzaam stijgt de bodem weer als we richting de damwand zwemmen en komen een begroeide blauwe paraplu tegen. Hierop groeien ook trompetkokerwormen, terwijl paraplustof toch niet echt een hardsubstraat is. De vraag is alleen of ze stronken kunnen vormen. Ook groeien op deze paraplu ook iets van hydroïd poliepen.

Trompetkokerwormen en iets van hydroïdpoliepen.
Japanse Oester op de damwand

De damwand van de Wijkertunnel is volledig begroeid met de trompetten, maar ik zie af en toe ook een enkele gewone oesters ertussen zitten. Diegene die ik op de damwand zie zijn circa 7 cm groot. Dan voelen we ineens weer een lichte stroming opkomen. Het verwachte cavitatiegeluid is niet niet hoorbaar. Omdat we in de kom zitten bij de Wijkertunnel zijn we ver uit de buurt van de vaargeul. Ik wil daar ook zeker niet zijn.
Zeker niet als er hele grote zeeschepen langs varen.

De Ischadium is goed vertegenwoordigd en ik zie bijna op elke trompetstronk wel één of meerdere exemplaar zitten. Er zijn trouwens ook grotere exemplaren. Hoe snel zou deze soort groeien in deze brakke omstandigheden en hoe gaat het zich ontwikkelen?
Eigenlijk zouden we een kwadrant moeten hebben en alles binnen dat kwadrant moeten verzamelen en tellen om een indruk te krijgen van de dichtheid en dat op verschillende plekken moeten uitvoeren.

Er liggen bij de damwand diverse objecten die goed begroeid zijn.
Af en toe zwemmen we door een wolkje aasgarnalen. De zon gaat plots schijnen en licht de boel onder water op. Super!
Het valt op dat een aantal jonge krabbetjes soms even bewegen om daarna weer bewegingsloos en verlamd te raken.

We komen weer in de buurt van de instap en er schiet iets groots onder mij weg. Geen idee wat dat was. Ik had gehoopt wat grotere vissen te zien, maar dat bleef deze keer even uit.
Een wat grotere krab bekijk ik even en maak er een foto van.

Zuiderzeekrabje

We gaan weer een stukje richting het kanaal en dan seint Dick naar mij. Verhip een kleine zeenaald joh! Het is gefascineerd door Dick’s lamp en volgt het licht, met de staart slepend over de bodem. Dit was toch wel het hoogtepunt van de duik.

We komen boven na 50 minuten. Bert is nog druk tussen de stenen aan het zoeken. Ik kijk richting het kanaal en Dick kijkt in mijn richting om zijn vinnen uit te doen. ‘Kijk eens achter je Dick’ zeg ik. De grote bulkcarrier Ya Sa Neslihan komt even voorbij van 229 meter lang met een diepgang van 13,7 mtr. Een waterverplaatsing van ruim 48000 ton veroorzaakt wel wat lichte stroming natuurlijk. We waren net klaar toen dit vrachtschip voorbij kwam om 11:35 uur.
Dick zijn Gopro draait nog en hij filmt het grote schip. Ja het lijkt dichtbij, maar dit schip zit evengoed 200 meter van ons vandaan. Dit schip was in oktober 2008 door Somalische piraten gegijzeld geweest. Bizar dat je met kleine bootjes toch zo’n groot schip kunt enteren.

We komen uit het water en handigen de netten met potten over aan Bert.
Zo een kopje koffie doet de mens goed. Bert is ontzettend blij met deze verzameling.
Ook Dick’s enthousiasme is toegenomen na deze duik en heeft nu meer op detail nivo gekeken.

Na koffie ruimen we de boel op, praten nog wat na en gaan weer op huis aan.
Duiken in Nederland is dan wel geen Egypte, maar dit hebben we bijna naast de deur en hoeven er niet uren voor in een vliegtuig te zitten. Als je maar lang genoeg in water met slecht zicht duikt, waardeer je elke extra meter zicht des te meer.

Dick zoekt minitieus naar bijzonder leven
Kleine zeenaald.

Bedankt Dick en Bert.
Dit was weer een bijzondere duik met een leuke leerzame oogst.


Onderzoeksresultaten van Bert Jansen
Foto: Bert Jansen
Foto: Bert Jansen

Boven links: Ostrea edulis
Boven midden en los in het midden: Rangia cuneata
Boven rechts: Mytilopsis leucophaeta
Onder links: Ischadium recurvum
Midden rechts boven: Mya arenaria
Midden rechts onder: Cerastoderma glauca?
Onder midden: verzameld op stenen aan de oever.
Onder rechts: Trompetkalkkokerworm.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.