Een diepe plas met een verhaal.

Hebben we dan helemaal niks gedaan in de periode dat de Haarlemmermeerse bosplas er maar groen en zielig bij ligt?
Na het bezoek van Berend-Jan en Freek op 02-08-2020 heeft niemand van ons er meer een duik gemaakt. We zijn uitgeweken.


09-08-2020 Ouderkerkerplas
Toen Jeroen met de mededeling kwam dat het zicht in de Ouderkerkerplas fenomenaal moest zijn, zijn we gelijk gaan kijken.
Wat een verademing was dat als je dan de weelde van planten ziet en een zicht waar je U tegen zegt. Dat neemt niet weg dat er toen al veel vlokjes blauwalg te zien waren.
Maar hoe is het toch mogelijk dat deze plas zo ver in de zomer er nog fris uit fruitig uitziet?
In de winterperiode is het namelijk ook nog eens eens een overwinteringsplaats voor watervogels.
Ik plaatste wat foto’s van deze duik op Twitter @pbhos.
Toen kreeg ik een reactie over zuurstofinjectoren en uiteindelijk leidde een vraag over wat voor microscoop ik gebruik, tot een vraag over meer foto’s van waterplanten in situ.
De nieuwsgierigheid was geprikkeld en ik had ook gelijk een verklaring voor de goede condities van deze plas, terwijl er heel veel andere plassen door blauwalgen geplaagd worden.
FOTO’S DEZE DUIK

Zuurstofsuppletie en koelwater.
Nu blijkt Nuon / Vattenval water uit de diepte op te pompen om gebouwen in de buurt van de plas te koelen. Dat water is rond momenteel rond de 8 graden Celsius en wordt na de uitwisseling van koude weer teruggepompt in de plas.
Omdat de Ouderkerkerplas onderhevig was aan blauwalgbloei, is heeft Nuon / Vattenval met Waternet een mooie overeenkomst gesloten om de plas van een zuurstofsuppletie systeem te voorzien. Dat is in 2010 in werking getreden.
Het doel is om in de onderste waterlaag (hypolymnion) van de plas die normaal nagenoeg zuurstofloos wordt in de zomer, van zuurstof te voorzien. Die verhoogde concentratie zuurstof leidt tot het binden van fosfaten aan ijzer, waar de bodem erg rijk aan is. Dus feitelijk wordt er op diepte gedefosfateerd en dat is precies de bedoeling. Met een verminderde beschikbaarheid van fosfaten, wordt de groei van fosfaatminnende blauwalgsoorten geremd. Dat extra zuurstof zorgt er ook voor dat het onderwaterleven hier van profiteert en niet alleen flora en fauna maar ook op microscopische niveau.

Het maakt ons weer héél nieuwsgierig natuurlijk!
Zodoende gingen we de week erop weer duiken, want eigenlijk wilden we kijken hoe die leiding er dan bij zou liggen, maar we hadden ook een backup plan.

16-09-2020 Duik begint met twee tegenslagen.

We zouden een lange en diepe duik gaan maken op zoek naar de zuurstofleiding.
Dick had Freek en Kristel uitgenodigd om mee te duiken en hoe meer zielen hoe meer vreugde.
Als je boeken over moeilijke en technische duiken leest zoals over Boesmansgat met David Shaw, dan heb ik daar een conclusie uit getrokken.
Als je drie technische storingen of problemen heb, kun je beter niet duiken en eerst alles in alle rust in orde maken hoe verleidelijk het ook is om het ter plekke te fixen. Indien je twee technische problemen krijgt moet je je duik aanpassen.
Wat wil nou het geval. Dick had lichte lekkage op z’n eerste trap, waarvan we eerst dachten dat het een O-ring was, maar het bleek op een andere plek te zitten. Da’s nummer 1.
Al snel komt Berend-Jan met de melding dat de aansluiting van zijn manometer lekt. Dat was nummer 2.
Oké dat zijn problemen die je niet bij een diepe duik wilt hebben, dus het duikplan wordt aangepast. We gaan plantjes verzamelen! Die zitten toch niet dieper dan 8 meter.
De manometer halen we van de eerste trap en doppen we af. De lekkage bij Dick valt mee en er kan mee gedoken worden. Dick heeft zo ongeveer het zelfde luchtgebruik als Berend-Jan en aangezien Dick (met werkende manometer) theoretisch sneller door z’n voorraad heen is met de lichte lekkage is Dick dus een levende manometer voor Berend-Jan.
Dick gaat filmen en ik verzamel de planten en registreer de diepte door simpelweg een foto te maken van mijn duikcomputer. Berend-Jan houdt ons weer in de gaten. We beginnen op de 8-9 meter lijn en werken ons langzaam omhoog.

Gefilmd door Dick

Je ziet dat het zicht in een week tijd al is verminderd, maar nog steeds goed genoeg.
Ik probeer van alle verschillende soorten planten een monster te pakken. Als je denkt dat er maar één soort waterpest is, dan heb je het mis.

Dus wat was dan de score:
1 soort kranswier (Chara virgata) in de Noordoosthoek waar een veld is te vinden
3 soorten waterpest en ook die erop lijken voornamelijk langs de oever waar deze vegetatie hoger dan 1-1,5 meter. Een soort komt tussen de 7-8 mtr diepte voor in korte vorm
2 soorten Aarvederkruid soms 1,30 mtr hoog aan bij de oever,
één soort komt tot 7-8 mtr diepte voor als individuele planten. 
3 soorten Fonteinkruid – Niet dieper dan 4-5 mtr.
– Doorgroeid op een specifieke plek een veld tegenover de duikinstap
– Gekroesd (hybride?), als individuele planten (ook op 7 mtr) maar ook ondieper minder dan 10 stuks gezien) 
– Tenger? (slechts één takje bewust gezien en meegenomen)
1 soort Hoornblad.
2  soorten algen lichtgroen en bruinrood tussen de 0 en circa 2 mtr diepte.
Cyanobacterie koloniën, maar in zwevende toestand tot een meter of 7-8 diepte, maar in de bovenlaag een hoge dichtheid. Dichtheid verschilt ook erg per locatie.Temp 25°C in de toplaag.19°C op 8-9 mtr. Heel veel scholen jonge baars boven de 7 mtr. in de top laag brasem. Snoek en paling op tussen de 4-7 mtr.
FOTOS VAN DEZE DUIK

Ondanks een moeizame start was het evengoed een heerlijke duik en thuis is er werk aan de winkel om het met planten gevulde net uit te pluizen.
Freek en Kristel hadden ook lekker gedoken en als we uit het water zijn gekomen staat de parkeerplaats vol. Sorry… nog even over die kranswiertjes. Moet je nou toch eens kijken naar de onderstaande foto’s Dat is waarom kranswieren zo bijzonder zijn. Deze soort heeft oranje bolletjes en dat zijn de mannelijke voortplantingsorgaan en rechts zie je het vrouwelijke voortplantingsorgaan.


20-08-2020 Met de scooter op stap
Manuel heeft wat kunnen regelen dat we snel op diepte kunnen komen en afstand kunnen afleggen, want die leiding ligt niet dichtbij. Dan is een onderwaterscooter natuurlijk helemaal super.
We moeten eerst door de brede strook met planten alvorens we de scooter kunnen gebruiken, anders zit de propellor in no-time vast. Daarna schieten we de diepte in en dat gaat snel. Met 10 minuten zijn we bij een leiding aangekomen en op diepte zien we nog veel vis ook! We volgen de leiding eerst naar rechts. Naast veel losse touwen komen we een soort hefballonnetjes tegen en hier en daar ontsnappen er belletjes. Dat bleek eigenlijk niet de bedoeling te zijn, daar er naar zeggen vloeibaar zuurstof in wordt gepompt, wat door de wand van de leiding diffundeerd. We houden de bodemtijd in de gaten. Op een gegeven moment loopt de leiding in een lus omhoog en we draaien om. De leiding verdwijnt uiteindelijk in de bodem waar ie wat weggezakt is, maar onze bodemtijd loopt af en we scooteren in een gelijdelijke hoek naar 20 meter en zo ondieper.
Na onze stops komen we een prachtige snoek tegen en ook nog een paling.
Omdat er nog iemand een scooterritje wil maken, gaan we terug naar de instap.
Dit was echt zo’n gave duik, maar toch ook wel een beetje spannend.
Het luchtverbruik van Manuel is bizar laag. Waar ik gemiddeld zo rond de 15-18 liter per minuut gebruik, gebruikt hij rond de 11-13 liter per minuut en dat is bijzonder handig natuurlijk. Scooters zijn ontzettend gaaf, maar wel een tikkie prijzig. Huren kan ook, maar dan heb je wel een DPV brevet no


FOTO’S DEZE DUIK

30-08-2020 Op zoek naar de koelwaterbuis
Zelf kon ik die dag niet duiken, maar Jeroen Koos, Bart en Manuel hebben die dag nog even de koelwaterbuis bezocht om te kijken hoe dat er dan uitziet en daar heeft Manuel een leuk filmpje van gemaakt.
Daar stroomt dus water uit op 3 meter diepte wat ongeveer 15 à 16 graden is. Er zit ook veel lucht bij. In de buurt van de buizen voel je de stroming goed en het lijkt wel een Noordzeeduik met een getijdestroming.
Ze moeten soms flink aanpoten om er tegenin te zwemmen.

13-09-2020 Watermonsters verzamelen

Tja wat voor water komt er dan uit die buizen, waarvan het water dus van grote diepte wordt opgepompt?
Tijd voor nog een onderzoekje en zo gingen Manuel, Koos en ik nog een keer naar de Ouderkerkerplas, echter bij aankomst hangt er muffe lucht. Het water is nogal erg groen en bij de instap ligt groen schuim. Uhm…. dit is wel een serieuze blauwalgbloei.
Normaal zou ik gillend wegrennen, maar we gaan evengoed te water. Mijn automaat doe ik alvast in mijn mond en mijn masker maak ik verder van de kant wel schoon.

Blauwalg


Als we het groene water instappen verschijnt er een man aan de kant die aangeeft dat het onder de 8 meter goed helder is. We gaan het zien..of toch niet?
Eenmaal een 40-50 mtr uit de kant maken we ons klaar om te duiken. Het valt hier erg mee gezien de omstandigheden en we zakken af en ineens is de bodem daar! haha. We verliezen elkaar niet uit het oog en zwemmen rustig naar ons doel ongeveer een 500 meter verderop. We komen veel vis tegen zoals paling en snoekbaars. Zelfs onder de 8 meter is het vergeven van de blauwalg vlokjes, dus een zuurstofsuppletie systeem heeft een blauwalgbloei evengoed behoorlijk af kunnen remmen, maar niet kunnen voorkomen.
Eenmaal bij de buis gaan we eerst naar 15 meter diepte. Daar pompte men eerst het water terug, maar dat heeft men later veranderd naar een diepte van 3 meter. Manuel wilde zijn GPS boei lanceren, maar de accu was helaas leeg. De stroming is goed voelbaar!

We volgen de buis terug en op 13,5 mtr neem ik een watermonster. Op 5 meter doen we een stop van 3 minuten en daarna slaan we af waar de buis in een Y splitsing de andere kant op gaat en daar wordt dus het water ingepompt. Het water uit de buis voelt goed koud aan!

We nemen op 3 uitstroompunten een monster, waar ik het potje in de buis houdt en daar het deksel dicht draai. Hydroïdpoliepen groeien weeldering op de uitstroomopeningen.
Na het nemen van de monsters gaan we terug. Als we dan denken dat we er al zijn blijken we nog veel verder te moeten zwemmen, maar we doen dat verder boven water. Het zicht is toch niet bijzonder en ook niet onder de 8 meter trouwens. We drinken een koppie koffie met een stroopwafel en praten wat na. We zijn trouwens niet de enige die gedoken hebben.
Al met al een bijzondere duik, maar ook deze plas is niet gevrijwaard van een blauwalgbloei aan het oppervlak, maar op diepte zorgt het hogere zuurstofgehalte voor genoeg leven.

FOTO’S VAN DEZE DUIK


Normaal meet ik de waarden zelf, maar dit keer laten we het analyseren.

BEDANKT DICK, KOOS, JEROEN, MANUEL, BART, BEREND-JAN VOOR JULLIE EINDELOZE SUPPORT!